12 Aralık 2008 Cuma

Yola çıkmaya hazırız!



Fiat 1500...! Bagajı yüklenmiş. Yola çıkmaya hazır. Yükü biraz ağır gelmiş galiba; arka lastikleri üzerine hafifçe çökmüş. Kolay değil, dört teker üzerinde Avrupa gezilecek.

1960'lar resimdeki Fiat 1500 gibi ekonomik, küçük-orta boy aile arabalarının popülerleştiği bir zaman dilimi. Otomobil sahibi olmanın "ayakları yerden kesme" konsepti dahilinde demokratikleşmesi; turizmin popüler bir etkinlik olarak topluma yayılması; savaş sonrası kendini toplayıp yeniden inşa eden ve bütünleşen Avrupa'yı keşfe çıkmanın cazibesi.... Resimde görülen 1965 yapımı "Matchbox Fiat 1500" tüm bu kültürel anlamları bünyesinde barındırıyor gibi.

Model, Matchbox'ın "regular wheels (1953-1969)" dönemine ait. Yani ince ve sert tekerlerin, modelin şasisine kalın akslarla tutturulduğu, bu yüzden tekerlerin serbest ve hızlı bir şekilde dönmediği modeller bunlar. Arabayı ilerletmek için çocukların onları "sürmesi" gerekiyor. Malzeme olarak muhtemelen ebonit veya taş plakların yapıldığı gomalaktan (shellac) üretildiği için, "taş teker" diye de adlandırılıyor. Kısacası "taş tekerler" henüz ısınmamış! Bilindiği gibi Matchbox 1969 yılından itibaren, arkadan itince uçarak giden Hot Wheels'lerin hamlesine karşılık "superfast" tekerleri geliştiriyor.

Superfast modeller daha hızlı gitmesine rağmen, kalın ve büyük tekerleri, kaba dökümleri ve oransız gövdeleri ile bana hep gerçekdışı görünmüştür. Üstelik üretilecek modeller için daha fantastik, yüksek performanslı spor arabalar tercih edilmeye başlamıştır. "Regular" döneminin ince ve gerçekçi detaylara sahip halk arabaları yerlerini seçkin hız canavarlarına bırakmıştır. Bundan dolayı benim gibi pek çok koleksiyoncu "regular" dönemine karşı daha büyük sempati besler.

Gerçek arabayı da tanıtarak bitirelim: 1961-1967 yılları arasında üretilen Fiat 1300/1500 serisi (aynı şası ve karoseriye sahip olan bu modellerin tek farkı motor hacimleridir) bizim ülkemizde pek bilinen modeller değildir. Ama bu serinin Fiat 124/125 modellerinin kaynağı olduğunu söylersek herhalde Türk insanına daha tanıdık gelmeye başlarlar. Zira Fiat 124 modeli, ülkemizde lisans altında Murat 124 markasıyla üretilmiş, "gerçekleştirilebilir rüya" olarak Türk halkı tarafından benimsenmiş ve uzun yıllar kullanılmıştır.

Hadi iyi yolculuklar....!


27 Kasım 2009: YAZIMA İLAVE:

Bu yazıyı yayınladıktan yaklaşık bir yıl sonra, gittigidiyor.com'da enteresan bir modelin ilanına rastladım: Mebetoys 1/43 "Murat 124"!!! Kutulu ve ellenmemiş kondisyondaki bu modeller tanesi 200 liralık bir fiyatla listelenmişti. Bu model, Mebetoys tarafından ilk kez 1966 yılında A-16 koduyla ve "Fiat 124 Berlina" markasıyla piyasaya sürülmüştü. Mebetoys'un ilk serilerine ait bu model 1970 yılına dek üretilmişti. Peki, bu "Murat 124" ne demek oluyordu? İlandaki açıklamaya göre bu model, "büyük olasılıkla TOFAŞ - Türk Otomobil Fabrikası'nın 12 Şubat 1971 yılında Bursa'daki açılışı sırasında, günün anısına dağıtılmak için" hazırlanmıştı ve "hiçbir katalogda yer almamaktaydı". Sanco'yla yaptığımız fikir teatisinden sonra bunlardan birini almaya karar verdim. Takdir edersiniz ki, esas sevgilim Matchbox'lara bile bu kadar parayı verirken defalarca düşünürken, bu model için iyice gözümü karartmam gerekti. Nihayet, artırmaya girdim ve modeli kazandım. Birkaç gün sonra, işte elimdeydi. Model, beklediğimden bile iyi kondisyondaydı, belki de günışığını ilk kez benim elimdeyken görüyordu. Kutu da dipdiriydi ve içindeki sünger bile yerli yerindeydi. Model ve kutunun üzerindeki detaylardan şunları anladım:
- Kutunun üzerine Murat 124 logosu basılmıştı.
- Aracın arkasına bir sticker uygulanmıştı. Üzerinde şunlar yazılıydı: (TR) - 35 ES 613 nolu plaka - Murat 124 logosu.
- Aracın taban demirinde ise Fiat 124 yazmaktaydı.
Anlaşılan Türkiye için adapte edilen bir model ile karşı karşıyaydım. Piyasaya sürülmüş olduğunu ise hiç zannetmiyordum. Büyük olasılıkla bu model sipariş üzerine TOFAŞ firması için belirli sayıda üretilmiş / paketlenmiş bir promosyon modeliydi. Sanco'nun, bu modelin tüm renk serisine sahip olan arkadaşından aktardığı bilgilerle, sevincim daha da arttı. Gerçekten nadir ve özel bir model almıştım. Murat 124 ile seri üretime başlayan TOFAŞ fabrikası daha sonra Murat 131 kuş serisi ile uzun yıllar Türkiye yollarının tanıdık simalarından biri oldu (Anadol hikayesini başka bir yazıya bırakıyorum). Aşağıda bu modelin resmini sizlerle paylaşıyorum...


1 yorum:

sancopanco dedi ki...

Buraya otomobilin gerçek hayattaki fotoğrafı eklenmiş, gözümüzden kaçmadı. Gerçeği ile karşılaştırınca üretilen modelin mükemmel olduğunu düşünüyorum.

Bu arada, siyah plastik tekerleğin türk bit pazarlarında "taş teker" olarak isimlendirildiğini de ek bir bilgi olarak ekleyelim. Taş teker!! Yontma mı?